Als object in de picture voor de veiling van 5 mei 20147, heb ik gekozen voor een schilderij met een
maritieme voorstelling. Als oud gediende van de Koninklijke Marine, gaat mijn
hart nog steeds sneller kloppen als we een schilderij van dit kaliber binnen
krijgen. Een tafereel van schepen op volle zee met aan de linker zijde nog een
stad zichtbaar. De schepen zitten vol in hun zeilen, hebben de Nederlandse vlag
flink in top en lossen schoten af. Dit werk is niet gesigneerd, gemaakt in de
18e eeuw en geïnspireerd op het werk van Willem van de Velde (de
oude) 1611-1693. Willem was een Nederlands kunstschilder van voornamelijk
marines. In zijn jeugd was hij zeeman en later werd hij de officiële schilder
van de Nederlandse marine, en werkte in opdracht van Cornelis Tromp. Hij was
gespecialiseerd in met pen op doek of paneel getekende, soms met bruin
opgewassen zeeslagen. Hij is vooral beroemd om zijn schilderijen van zeeslagen
tijdens de Nederlands-Engelse Oorlogen, zo schilderde hij onder meer doeken
over de Vierdaagse Zeeslag, de Slag bij Duinkerke en de Slag bij Ter Heijde. In
1657 woonde hij in de Korte Koningstraat op de Lastage. Toen Cosimo III de'
Medici in 1668 langs kwam woonde hij aan de Amstel. In 1672, aan het begin van
de Derde Nederlands-Engelse Oorlog, verhuisde hij met zijn zoon Willem naar
Engeland, waar hij in dienst trad van Karel II van Engeland. Schilderen bleek
in de familie te zitten, ook zijn zoon werd een groot kunstenaar. Willem van de
Velde, de Jonge (1633 – 1707) werd opgeleid door zijn vader, waarna hij op
vijftienjarige leeftijd in de leer ging bij de gereputeerde zeeschilder Simon
de Vlieger. Willem werd al snel beroemd. Hij was een soort tegenhanger van zijn
vader Willem van de Velde de Oude wiens werk wordt gekenmerkt door realisme.
Willem van de Velde schilderde in het begin meestal rustige zeegezichten met
groepen vissersboten voor de kust. In 1672, aan het begin van de Derde
Engels-Nederlandse Oorlog, verhuisde hij samen met zijn vader naar Londen. Toen
koos hij andere onderwerpen. Hij concentreerde zich op scheepsportretten van de
koninklijke Engelse jachten en van oorlogsbodems. Twee jaar later, in 1674, werd
Willen, in navolging van zijn vader, ook aangesteld door Karel II van
Engeland. junior mocht voor een salaris
van 100 pond voor hem werken. Hij schilderde zeeslagen, vaak op basis van zijn
vaders tekeningen. De Hertog van York, de latere Jacobus II van Engeland, was
één van zijn beschermheren. Het beste van Van de Velde zijn de delicate en
afgewerkte afbeeldingen van de Hollandse kust met Nederlandse scheepvaart. Ook
de tuigage van de schepen en de vele figuren zijn zeer gedetailleerd
weergegeven. De artiest wist zowel de kalme als de stormachtige zee zeer goed
af te beelden. Met name in de Gouden Eeuw werden er veel marine voorstellingen
geschilder. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden vertrouwde op
visvangst en handel over zee voor haar uitzonderlijke welvaart. Ze kreeg te
maken met oorlogen tegen Groot-Brittannië en andere naties tijdens deze
periode. Rivieren en kanalen doorkruisten het land. Rond 1650 waren
vijfennegentig procent van alle schepen die van de Noordzee naar de Oostzee
voeren Nederlands. Schilderijen met zeeslagen als onderwerp vertelden de
verhalen van de Nederlandse marine op het toppunt van haar macht, alhoewel
tegenwoordig eerder rustige taferelen in de smaak vallen. Het wekt daarom geen
verbazing dat marines in Nederland enorm populair waren tijdens de Gouden Eeuw
en de kwaliteit van de doeken van de Nederlandse schilders steeg. Zoals in de
landschapschilderkunst was de wijziging van het kunstmatig verhoogd
gezichtspunt van de schilder naar een laag standpunt een cruciale stap die voor
het eerst werd gezet door de grote Nederlandse marinespecialist Hendrik
Cornelisz. Vroom. Dikwijls voerden zelfs kleine schepen de Nederlandse
driekleur. Het waren koopvaardijschepen of voeren in dienst van de Nederlandse
overheid. Sommige kunstenaars specialiseerden zich in rivierscènes, van de
kleine schilderijen van Salomon van Ruysdael met boten en rietoevers tot de
grote landschappen van Albert Cuyp die Italiaans aandoen en waar de zon
ondergaat boven een grote rivier.
